مقدمه
حتما درباره جوش سر به سر میلگرد با گاز اکسی استیلن و فشار که در ایران با نام فورجینگ شناخته می‌شود شنیده‌اید. اما این روش دقیقا مناسب است یا خیر؟ چرا خیلی از سازمان های فنی مهندسی آن را ممنوع کرده‌اند؟ در این مقاله می‌خواهیم نگاهی به این روش بیاندازیم، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های آن را بررسی کنیم.
جوش سر به سر میلگرد چیست؟
جوش سر به سر میلگرد یا فورجینگ روشی است که در آن با استفاده از حرارت، سر میلگردها داغ شده و سپس توسط فشار به یکدیگر متصل می‌شوند. دمای لبه میلگردها در این فرایند تا دمای 1200 و 1300 درجه بالا می‌رود و پس از درآمدن به حالت خمیری به وسیله جک‌های هیدرولیکی در یکدیگر با فشار فرو می‌روند. از آنجایی که صفر تا صد اجرای این روش در حین اجرای پروژه و پس از جایگذاری میلگردها اتفاق می‌افتد، امکان اجرای جوش در محیط یکنواخت کارخانه‌ای وجود ندارد. پس از اتمام فرایند جوشکاری قطر اتصال حدود 40% بزرگتر از قطر میلگرد می‌شود. این روش در کنار اتصال مکانیکی رزوه و کوپلر به عنوان جایگزین روش اورلپ برای اتصال میلگردها به کار می‌رود. هر دوی روش‌ها به کم شدن پرت میلگرد و همینطور کم کردن قطر مقاطع کمک می‌کنند.
محدودیت‌های جوش سر به سر میلگرد چیست؟
1. نیاز به پیمانکار جوش با مهارت بالا
2. تاثیر شرایط محیطی
3. خطای نیروی انسانی
4. محدودیت قطر میلگرد
5. محدودیت گرید میلگرد
6. کنترل کیفیت چشمی
7. کنترل کیفیت آزمایشگاهی با تست التراسونیک
به ازای هر 200 جوش انجام شده در روز باید 30 عدد آن‌ها توسط آزمایش اولتراسونیک تست شوند. تا حداکثر یک نقص، مشکلی وجود ندارد و فقط لازم است تا همان اشکال رفع شود. به ازای 2 جوش خراب یا بیشتر باید تمامی جوش‌ها تحت تست اولتراسونیک قرار بگیرند و عملیات جوشکاری تا اتمام آزمایش متوقف شود.
8.هزینه
چه شک‌هایی بر فورجینگ وارد است؟
پس از زلزله هانشین اواجی در 17 ژانویه سال 1995 ژاپن، به دلیل اینکه خیلی از اتصالات میلگردها در محل جوش‌های سر به سر شکسته شدند، این کشور الزامات سختگیرانه‌ای برای این روش در نظر گرفت.
کمیته تخصصی مبحث نهم مقررات ملی ساختمان نیز استفاده از روش فورجینگ را مجاز دانسته است و ضوابط مربوط به آن را اعلام کرده است. به دلیل محدودیت‌های ذکر شده برای این روش بسیاری از کد‌ها و سازمان‌ها با اطمینان این روش را تایید نمی‌کنند. از جمله این سازمان ها، نظام مهندسی استان کرمان می باشد که در 11/6/1402 اعلام کرده که به دلیل عدم وجود آزمایشگاهی که بتواند آزمایش اولتراسونیک استانداردی برای جوش فورجینگ انجام بدهد، کیفیت این روش برای این سازمان محرز نشده است.
مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز استفاده از این روش را مجاز می داند اما محدودیت ها و شرایطی را همانطور که در بخش قبل به آن ها اشاره کردیم عنوان می‌کند که می‌توانند به صرفه بودن این روش از نظر زمانی و هزینه‌ای را زیر سوال ببرند.
جمع بندی:
به عنوان یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان گفت که با اینکه هیچ آیین‌نامه‌ای روش جوش سر به سر میلگرد یا فورجینگ را به طور قطعی رد نکرده است اما به دلیل ماهیت کارخانه‌ای نبودن آن، امکان خطای انسانی و عدم یکنواختی در آن به شدت بالاست. مسئله دیگر بحث تست‌های کنترل کیفیت اولتراسونیک برای این روش است که خود چالشی بزرگ تلقی می‌شود.
در مجموع به پیمانکاران توصیه می‌شود که اگر به دنبال روشی جایگزین برای اورلپ می‌گردند تا حد امکان به سراغ وصله‌های مکانیکی بروند زیرا در این روش، میلگردها توسط یک قطعه پیش ساخته به نام کوپلر به یکدیگر متصل می‌شوند که در محیطی کارخانه‌ای و یکنواخت تولید شده است. به علاوه این روش نیز از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه بوده و برخلاف جوش فورجینگ در هنگام ایجاد اتصال در محل پروژه، به تخصص خاصی نیاز ندارد.
